Diametros - Internetowy Serwis Filozoficzny (An Online Philosophy Service)

POLSKI ENGLISH

Internetowy Serwis Filozoficzny

przy Instytucie Filozofii

Uniwersytetu Jagiellońskiego

| Forum

| Literatura

| Linki

| Aktualności

Prawdomówność w medycynie w relacji władza - społeczeństwo

Krzysztof Marczewski

Należę niewątpliwie do pokolenia, które istotną część swojego życia przeżyło w tzw. „realnym socjalizmie”, systemie w dużej mierze opartym na kłamstwie, wymieszaniu prawdy i kłamstwa, czy jak pisał Czesław Miłosz „pomieszaniu dobrego i złego” 1. A choć urodziłem się dokładnie w dniu rozwiązania Związku Młodzieży Polskiej, ta niewątpliwa skaza będzie mi towarzyszyć (ciążyć?) do końca dni. Chyba dlatego, po pierwsze nieźle zdaję sobie sprawę, co to znaczy żyć w systemie opartym na kłamstwie, po drugie, jak mniemam, rozumiem moc „Blasku prawdy” 2 jako światła, bez którego musielibyśmy „pełzać po omacku”, ale który może nas oślepić, po trzecie miewam nieodpartą pokusę, aby jak wynikałoby to z tekstu wprowadzenia prof. Galewicza, mówić prawdę i to niewygodną prawie bez oglądania się na konsekwencję dla słuchających (czy w wypadku tej debaty czytających). Choć bardzo proszę o wybaczenie, jeżeli komuś odbieram świadomość życia w pięknym uporządkowanym świecie, a może nawet nadzieję, w imię oczywiście subiektywnej prawdy.

Sprowadzenie problemu Prawdomówności w medycynie do relacji lekarz - ciężko chory pacjent nie byłoby oczywiście prawdziwe. Myślę, że jej ważnym odpowiednikiem w skali społecznej jest problem „poczucia bezpieczeństwa zdrowotnego” 3, zagwarantowanego w Deklaracji Praw Człowieka. Podkreślam, „poczucia bezpieczeństwa” a nie bezpieczeństwa jako takiego. A to poczucie najłatwiej jest uzyskać w drodze kłamstwa, czy też bardziej subtelnych technik z zakresu public relations, np. selektywnego doboru informacji, mieszania spraw ważnych i błahych choć społecznie dokuczliwych. Nasza psychika jest chyba tak skonstruowana, że łatwiej jej zająć się losami pojedynczego człowieka niż istotnym problemem społecznym. Może dlatego pokazuje się nam wyniki spektakularnych operacji, czy obecną dzisiaj we wszystkich dziennikach decyzję o zaprzestania odżywiania przewlekle chorej mieszkanki USA. W tym samym czasie nieomal milczeniem pomija się narastający problem braku miejsc = sposobu finansowania leczenia osób przewlekle chorych. Szpitale = lekarze i pielęgniarki zmuszone do zawierania kontraktów z NFZ, które nie mogą pokryć rzeczywistych kosztów leczenia. Lepsza sytuacja finansowa wybranych (przez kogo?) szpitali, które otrzymały większy kontrakt = więcej pieniędzy. Istnienie „niepisanych”, ale bardzo ściśle przestrzeganych reguł, które uniemożliwiają teoretycznie prostą zasadę wędrówki pieniędzy za pacjentem. „Spontaniczne” zainteresowanie mediów, władz ochrony zdrowia, prokuratury itp. placówkami publicznymi, które zagrażają zdrowiu i życiu chorych, a potem zostają potem szczęśliwie sprywatyzowane i zaczynają przynosić zyski, ale już nowemu właścicielowi. Standardy sanitarne i medyczne wydane w trosce o chorego, które dziwnym trafem oznaczają konieczność sięgnięcia po produkty bardzo nielicznych firm. Czy społeczeństwo rzeczywiście chce poznać prawdę o systemie ochrony zdrowia, jego realnych możliwościach i cenie (= podatkach i ograniczeniach), którą trzeba by zapłacić za osiągnięcie poziomu leczenia do którego podobno dążymy, a zdaniem niektórych już osiągnęliśmy?!. Rozwiewanie złudzeń jest przykre i niebezpieczne dla posłańca przynoszącego złe wiadomości. Być może dlatego dramatycznie brakuje polityków, którzy chcieliby mówić o ochronie zdrowia w duchu prawdy, i to nie tylko w Polsce. Tymczasem prawda o systemie opieki zdrowotnej jest nam tak bardzo potrzebna, jak dla wielu z nas niewygodna i bolesna. My przecież w tym systemie jakoś funkcjonujemy, choć może trochę tak jak chory nieświadomy cukrzycy lub obecności nowotworu, którego przecież nic nie boli.

Ale przypominając głos Pani Profesor Suchorzewskiej, prawda musi być przekazana pacjentowi (społeczeństwu), o ile zależy od tego zgoda na terapię. Czy skuteczną?!

Pisząc w Niedzielę Palmową chciałbym zakończyć, te nieco nieuporządkowane myśli słowami Veritatis Splendor: „Maryja, ... nie zgadza się, by grzeszny człowiek był oszukiwany przez tych, którzy w imię fałszywie rozumianej miłości usprawiedliwialiby jego grzech”. Choć utrzymując się w tonacji encyklik, wyrażę pogląd, że za prawdą przemawia bardziej Fides niż Ratio.

Krzysztof Marczewski

PRZYPISY

1. Czesław Miłosz, Który skrzywdziłeś człowieka prostego. Powrót do tekstu.

2. Jan Paweł II, Veritatis Splendor, 1993. Powrót do tekstu.

3. Deklaracja Praw Człowieka ONZ. Powrót do tekstu.

powrót