Diametros - Internetowy Serwis Filozoficzny (An Online Philosophy Service)

POLSKI ENGLISH

Internetowy Serwis Filozoficzny

przy Instytucie Filozofii

Uniwersytetu Jagiellońskiego

| Forum

| Literatura

| Linki

| Aktualności

Prawda dla lekarza

Jakub Pawlikowski

W tekście prof. Galewicza bardzo dogłębnie i szeroko zostało omówione zagadnienie prawdomówności w relacji lekarz – pacjent od strony chorego. W kontekście tej dyskusji warto poruszyć temat, czym jest prawda dla lekarza, inaczej, czy lekarz zna prawdę o chorobie pacjenta, na ile potrafi przewidzieć jej przebieg i rokowanie odległe. Jest to rzadko poruszany aspekt przy omawianiu relacji lekarz – pacjent. Jego uwzględnienie może w niektórych sytuacjach wpływać na lepsze rozumienie przez chorego informacji, którą otrzymał od lekarza, a lekarza może uchronić przed zbyt pochopnym wyrokowaniem.

Na rozumienie zdrowia i choroby wpływa u lekarza nie tylko wiedza teoretyczna, ale również doświadczenie praktyczne, którego nabywa on latami w trakcie pracy zawodowej. Na bazie tej wiedzy i doświadczenia wytwarza się swoista intuicja, często trudna do zwerbalizowania. Wiedza i doświadczenie zawodowe są jeszcze, w ramach tej intuicji, modyfikowane przez kategorie myślenia uwarunkowane kulturą, w obrębie której lekarz wyrastał i pracuje, a które wpływają na rozumienia choroby i zdrowia (kulturowe uwarunkowania dotyczą zwłaszcza rozumienia chorób i zaburzeń psychicznych). Na kulturowe uwarunkowania nakładają się jeszcze doświadczenia indywidualne lekarza, na przykład przebyte doświadczenie cierpienia, czy zmaganie się osobiście z jakąś chorobą ( w tej sytuacji lekarz może lepiej zrozumieć chorego i przewidzieć jego trudności w przyszłości). Do tych czynników należy dodać jeszcze zmiany jakie zachodzą w samej medycynie - z jej istoty, jako nauki przyrodniczej, wynika, że jest ona zdana w swoim rozwoju naukowym na różne przemiany w stylach myślenia spowodowane nowymi odkryciami.

Medycyna współczesna próbuje w jak największym stopniu wyeliminować elementy intuicyjne, subiektywne i oprzeć się na pewnych i twardych podstawach (postulat EBM- „medycyny opartej na faktach”). W badaniu czynników wpływających na powstanie i przebieg choroby dąży się do przeprowadzenia tych badań na jak największej próbie statystycznej, z podwójnie ślepą próbą, „twardymi” punktami końcowymi. Wszystko to z pewnością przyczynia się do zwiększania wiedzy o chorobach i ich leczeniu, jednak nie rozwiązuje wszystkich problemów, z jakimi lekarz spotyka się przy łóżku chorego – problemów właściwej interpretacji objawów, doboru najodpowiedniejszych metod leczenia i trudności trafnego prognozowania ( zwłaszcza w przypadkach „nietypowych”). W wielu sytuacjach lekarz zdany jest sam na siebie i nie może korzystać z ogólnie przyjętych standardów. W tych momentach rolę kluczową odgrywa intuicja, zwana niekiedy „milczącą wiedzą”, oparta na ukrytych, wewnętrznych regułach i strategiach funkcjonowania.

Na informację o chorobie, którą lekarz przekazuje choremu, wpływa zatem wiele różnorodnych czynników, które w mniejszym lub większym stopniu relatywizują jej obiektywną prawdziwość (nie obniża to jednak wartości informacji, gdyż ta wynika z wiedzy, doświadczenia i dobrej woli lekarza). Uwzględnienie tego faktu przez chorego, który czuje się „skazany” przez lekarza na rychłą śmierć, może pomóc mu odnaleźć nadzieję i siłę do walki z chorobą (bo może w jego przypadku choroba będzie miała łagodniejszy przebieg niż u statystycznej większości osób), lekarza zaś może powstrzymać przed wydawaniem zbyt pochopnych i „skazujących” opinii.

Rozważając zatem zagadnienie prawdomówności w medycynie należy uwzględniać pewien margines możliwej pomyłki zawarty w informacji przekazywanej choremu przez lekarza.

Lek. med. Jakub Pawlikowski
Doktorant w Zakładzie Etyki
AM w Lublinie

powrót