Barbara Chyrowicz

            Postawione przez Panią pytanie jest związane z udzieleniem odpowiedzi na kilka wcześniejszych, a mianowicie: Jak należy rozumieć przyszłe pokolenie? i - stosownie do odpowiedzi na to pytanie -  Czy możemy być w ogóle odpowiedzialni za przyszłe pokolenie? Z tej złożoności zdaje sobie Pani zapewne doskonale sprawę, ponieważ cytowany przez Panią Dieter Birnbacher podejmuje - między innymi - właśnie problem tego, "jak przyszłe jest przyszłe pokolenie". Odpowiedź na pytanie kto ma realizować postulat odpowiedzialności za przyszłe pokolenie będzie, jak sądzę, zależała od odpowiedzi na wymienione wyżej pytania.

            Jak by nie było, odpowiedzialność ta będzie motywowana przekonaniem, że tak istnienie otaczającej nas immanencji jak i gatunku homo sapiens jest samo w sobie wartością.  Podejmowanie działań natury ...  powiedzmy globalnej, to znaczy takich, które będą miały na uwadze nie tylko pojedynczego człowieka lub bliski nam z jakichś powodów obszar środowiska naturalnego, wymaga bowiem przekroczenia tego, co jest "wartościowe dla nas".  Troska o to, co "wartościowe dla nas" z reguły nie stanowi dla nas  problemu, nawet w perspektywie przyszłości, ponieważ postrzegamy w niej rodzaj spuścizny. Tak rozumiana odpowiedzialność może się jednak w ogóle nie pojawić w momencie, gdy np. ktoś uzna, że przyszłość już go nie dotyczy, a więc nie widzi powodów, dla których miałby się o nią troszczyć.

Problem odpowiedzialności za przyszłe pokolenia to temat żywo dyskutowany dzisiaj przez Anglosasów, w dyskusji tej pojawia się cała gama stanowisk poszukujących uzasadnienia  tejże odpowiedzialności już to w oparciu o nieosobowe, już to osobowe kryteria. Odpowiedź na postawione przez Panią pytanie będzie zależała również od tego, które z nich (lub może żadne) uznamy za wiążące.

Przepraszam za skrótowość, stawia Pani bardzo ważne pytanie, ale wyczerpująca odpowiedź na nie dalece przekracza chyba możliwości konferencyjnej dyskusji. Problematyka odpowiedzialności za przyszłe pokolenia, a dokładnie obecnej w niej argumentacji stanowiła temat rozprawy doktorskiej jednego z moich asystentów. Będziemy się starali po wprowadzeniu sugerowanych przez recenzentów poprawek o wydanie jej w wersji książkowej. Obiecuję, że wtedy o Pani nie zapomnimy.