Leszek Gawor

Przedstawiany artykuł liczy str. 19 i składa się z czterech części.

W części pierwszej przedstawiona jest krytyczna diagnoza współczesnej cywilizacji ludzkiej. Dotyczy ona przede wszystkim zagrożeń dla przyszłości rodzaju człowieczego, spowodowanych nader niefrasobliwie realizowanym aktualnie kierunku rozwojowym ludzkości, kulminującym w zjawisku neoliberalnej globalizacji. Dostrzeganie niebezpieczeństw dla przyszłości człowieka zrodziło, między innymi, wzrost globalnej świadomości ekologicznej.

Część druga omawia etapy wzrostu owej świadomości ekologicznej, wyrażającej się między innymi koncepcją ekorozwoju, oraz pokazuje narodziny idei zrównoważonego rozwoju - od raportu U. Thanta Człowiek i jego środowisko z roku 1968, przez Deklaracje z Rio i Johannesburga do inicjatywy ONZ z 2005 roku o Dekadzie Edukacyjnej na temat zrównoważonego rozwoju. Zrównoważony rozwój jest tu przedstawiony jako alternatywna do współczesności wizja społeczno-ekonomiczno-ekologicznego kierunku rozwoju ludzkości.

W części trzeciej jest zawarty zarys idei zrównoważonego rozwoju jako nowej, globalnej filozofii społecznej. Na podstawie wiodących myśli zawartych w publikowanych dokumentach oraz deklaracjach, wyróżniony zostaje zestaw jej prymarnych filozoficznych przesłanek i wartości Stanowią one zarazem teoretyczną podbudowę projektowanej nowej jakościowo cywilizacji ludzkiej.

Do najważniejszych tez filozoficznych zrównoważonego rozwoju należą:

- ontologiczny monizm naturalistyczny, akcentujący jedność biosfery i socjosfery;
- idea ludzkości jako jedynego (najogólniejszego) podmiotu świata społecznego, poddanego historycznej zmienności;
- racjonalizm natury ludzkiej, umożliwiający kumulację wiedzy i modyfikację swych (historycznych) zachowań;
- aksjologiczny wymiar ludzkiego postrzegania świata.

Do najistotniejszych aksjologicznych przesłanek zrównoważonego rozwoju nalezą z kolei trzy grupy wartości:

- wartości rudymentarne, jakimi są pacyfizm i wolność (pozytywna);
- wartości teleologiczne, a mianowicie godność, egalitaryzm, życie i sprawiedliwość;
- wartości instrumentalne, czyli wspólnotowość (ogólnoludzki solidaryzm), odpowiedzialność odpowiedzialność i umiar.

Część czwarta dotyczy przedstawienia koncepcji zrównoważonego rozwoju na tle dyskusji nad globalizacją (antyglobalizm i alterglobalizmem) jako najbardziej uzasadnionej i koniecznej jej alternatywy.