Konrad Waloszczyk

Z wielką sympatią odbieram radykalnie proekologiczne twierdzenia Pani Profesor, jednak mam pewne wątpliwości co do sposobu ich uzasadniania.

Czy Pani Profesor zgodziÅ‚aby siÄ™ z odróżnieniem procesów, bytów czy też warstw bytowych bardziej podstawowych od bardziej wartoÅ›ciowych? - Wydaje mi siÄ™ bowiem, że procesy (byty) biologiczne sÄ… niewÄ…tpliwie bardziej podstawowe w caÅ‚oÅ›ci fenomenu życia na Ziemi, ale procesy (byty) kulturotwórcze - ów trzeci Å›wiat Poppera czy też noosfera Teilharda de Chardin - sÄ… bardziej wartoÅ›ciowe. Jedzenie jest bardziej podstawowe niż myÅ›lenie, bo można jeść nie myÅ›lÄ…c, jak to czyniÄ… zwierzÄ™ta, ale nie można myÅ›leć nie jedzÄ…c. MyÅ›lenie jest jednak bardziej wartoÅ›ciowe - to wydaje siÄ™ oczywistoÅ›ciÄ…. Na myÅ›leniu ukierunkowanym na dobro polega caÅ‚a godność „trzciny myÅ›lÄ…cej”.

Hierarchia fundowania wartości jest odwrotna do wysokości wartości, w każdym razie takiego poglądu (vide Nicolai Hartmann) można bronić. Najwyższe wartości są najbardziej zależne w swym istnieniu od wartości niższych. Są też mało trwałe. Kryterium trwania nie jest jednak jedyne, ani może w ogóle odpowiednie do wyznaczania pozycji wartości. Wszechświat na pewno przetrwa życie każdego z nas, a nawet ludzkości, ale to tylko dowodzi, że jest bardziej, owszem - najbardziej podstawowy, nie wartościowy.

Przy takim podejÅ›ciu można by, jak sÄ…dzÄ™, podtrzymać wszystkie twierdzenia Autorki o potrzebie dowartoÅ›ciowania przyrody w obecnym stanie rzeczy, nie „spychajÄ…c na drugie miejsce” czÅ‚owieka jako twórcy antroposfery, w tym obrad niniejszej konferencji -)).

Konrad Waloszczyk